Chỉ
cần gõ từ khóa “tìm mua thông tin cá nhân” trên trang tìm kiếm Google,
lập tức có ngay hàng chục địa chỉ trang điện tử hoặc tài khoản Facebook
rao bán đủ loại danh sách thông tin cá nhân khác nhau. Những danh sách
này được phân loại rất rõ cho khách hàng chọn lựa, từ “danh sách VIP các
doanh nhân” “danh sách cư dân chung cư các toà nhà” “danh sách phụ
huynh ở các trường tiểu học” đến “danh sách những người gửi tiền tiết
kiệm ở ngân hàng từ 200 triệu đồng trở lên”…
Giá
một bộ danh sách khách hàng như vậy được bán từ vài trăm nghìn đồng đến
hàng chục triệu đồng tùy theo loại dữ liệu, số lượng thông tin mà người
mua yêu cầu.
Trao
đổi qua điện thoại với một đối tượng rao bán thông tin cá nhân trên
mạng, đối tượng này ngang nhiên thông báo những thông tin của khách hàng
và cả phương thức thành toán: “Thông tin là tên tuổi địa chỉ, số điện
thoại, email của khách hàng. Thanh toán bằng cách chuyển khoản sau đó
nhận data qua email anh nhé”.
Điều
38 Bộ luật Dân sự 2015 quy định đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí
mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Việc thu
thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng
tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý, trừ trường hợp luật có
quy định khác…
Theo
Nghị định 74/2013 của Chính phủ, hành vi mua bán trao đổi trái phép
thông tin riêng của người sử dụng dịch vụ viễn thông, có thể bị phạt từ
50-70 triệu đồng. Những người có hành vi vi phạm này, tùy vào tính chất,
mức độ vi phạm có thể bị xử lý theo Điều 288 Bộ Luật Hình sự 2015, sửa
đổi, bổ sung năm 2017 về tội “Đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng
máy tính, mạng viễn thông” với khung hình phạt cao nhất là 7 năm tù.
Quy
định của pháp luật là vậy, nhưng thực tế gần như chưa có tổ chức, cá
nhân nào bị xử lý về hành vi mua bán thông tin của khách hàng. Luật sư
Trương Thanh Đức, Công ty Luật Basico, Đoàn luật sư Hà Nội cho rằng,
nguyên nhân của thực trạng này là do rất khó truy ra đầu mối ai là người
tiết lộ, ai là người đánh cắp, ai là người sử dụng thông tin ấy. Nếu
truy ra rồi thì các cơ quan xử lý như thế nào? Bây giờ có những người
gọi điện, nhắn tin rác như thế, rất khó để phạt về tội làm lộ bí mật
thông tin, nếu có chỉ là hành vi quấy nhiễu chứ không phải là chiếm đoạt
hay làm lộ bí mật thông tin.
“Các
cơ quan chức năng chưa thực sự quan tâm vào cuộc cảnh báo, xử lý các
hành vi vi phạm. Chúng ta phải xử nghiêm, thậm chí là phải phạt tù thì
mới có thể ngăn chặn, hạn chế được tình trạng lộ thông tin để khai thác
vào việc bất hợp pháp”, luật sư Trương Thanh Đức nhấn mạnh.
Việc
mua bán thông tin cá nhân thường được giao dịch trên môi trường
internet, vì vậy có những khó khăn nhất định khi xác định chủ thể có
hành vi vi phạm để xử lý. Luật sư Nguyễn Thế Truyền, Công ty Luật Thiên
Thanh, Đoàn Luật sư Hà Nội cho rằng, bản thân những người bị mua bán
thông tin nhiều khi cũng không biết được thông tin của mình bị mua bán
nên thiếu cơ sở để làm đơn đề nghị tính giá trị tổn thất để quy trách
nhiệm.
“Cơ
chế vận hành của chúng ta chưa tạo ra sự chủ động cho cán bộ. Cán bộ,
công chức của ta chỉ làm khi có đơn hoặc có yêu cầu cụ thể. Trong khi bị
hại là những người có quyền làm đơn nhiều khi lại không biết mình đang
bị bán thông tin. Lúc này cơ quan chức năng cũng rất bối rối, bởi nếu
chỉ xử phạt hành chính thì không đảm bảo được sự răn đe”, Luật sư Truyền
phân tích thêm.
Thông
tin cá nhân bị mua bán là nguyên nhân của những phiền toái mà rất nhiều
người gặp phải, khi liên tiếp nhận được các cuộc điện thoại, tin nhắn
"rác" chào mời mua bảo hiểm, mua nhà, thuê gia sư… Nguy hiểm hơn, những
thông tin này khi vào tay đối tượng xấu có thể bị lợi dụng để làm giả
thẻ tín dụng ngân hàng, làm giả tài khoản… để chiếm đoạt tài sản của
khách hàng.
Để
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, các cơ quan chức năng
cần mạnh tay xử lý ngay từ chính các tổ chức, doanh nghiệp thực hiện các
cuộc gọi rác. Cơ quan Công an cũng cần xem xét điều tra, khởi tố nhằm
răn đe các đối tượng có hành vi mua bán thông tin cá nhân./.
